افزایش ۳۶۶ دستگاه ماشین سنگین به ارزش ۴هزار میلیارد تومان به ناوگان خدمات شهری تهران، فرصتی برای واکاوی رویکرد تحول‌آفرین در مدیریت شهری هوشمند است.
این اقدام که با همکاری بخش‌های مختلف شهرداری انجام شد، صرفاً یک خرید تجهیزات نیست، بلکه نمادی از گذار از مدیریت سنتی به حکمرانی هوشمند و آینده‌نگر است.
در نگاه اول، این پروژه شامل خودرو‌های آتش‌نشانی، مدیریت پسماند و تجهیزات مدیریت بحران است. اما آنچه این سرمایه‌گذاری را تحول‌آفرین می‌کند، خروج از منطق مقطعی و واکنشی در مدیریت شهری است. تأکید بر تقویت مستمر ناوگان نشان‌دهنده درک این واقعیت است که شهر‌های پویا مانند تهران، نیازمند سیستم‌های خدماتی چابک، مقیاس‌پذیر و پاسخگو هستند.
مفهوم کلیدی در این اقدام، تاب‌آوری شهری است. در مدیریت هوشمند، تجهیزات فیزیکی نه به عنوان ابزار‌های منفک، بلکه به عنوان جزئی از اکوسیستم یکپارچه شهری در نظر گرفته می‌شوند. خودرو‌های آتش‌نشانی پیشرفته فقط برای اطفای حریق نیستند، بلکه حسگر‌های متحرکی هستند که داده‌های ارزشمندی برای پیش‌بینی و مدیریت بحران تولید می‌کنند. همین منطق در مورد ناوگان مدیریت پسماند نیز صادق است که می‌تواند به سامانه‌های بهینه‌سازی جمع‌آوری زباله متصل شود.
توصیف این پروژه به عنوان ذیل راهبرد مدیریت هوشمند و آینده‌نگرانه حاکی از تغییری پارادایمی است. در گذشته، سرمایه‌گذاری‌های شهری غالباً در پاسخ به مشکلات موجود صورت می‌گرفت، اما رویکرد تحول‌آفرین بر پیش‌بینی نیاز‌های آینده و طراحی راه‌حل‌های پایدار متمرکز است. این ناوگان جدید نه تنها نیاز‌های فعلی پایتخت را پوشش می‌دهد، بلکه ظرفیت پاسخگویی به چالش‌های آتی یک کلانشهر پویا را نیز داراست.
بیان اینکه این اقدام عملی کردن وعده بهبود کیفیت زندگی است، نشان می‌دهد مدیریت شهری هوشمند صرفاً به فناوری محدود نمی‌شود، بلکه غایت آن ارتقای رفاه شهروندان است. خدمات به موقع آتش‌نشانی، مدیریت کارآمد پسماند و پاسخگویی سریع در بحران، همگی مستقیماً بر شاخص‌های کیفیت زندگی تأثیر می‌گذارند.
در مجموع، این سرمایه‌گذاری کلان زمانی قدم مهم در تحول مدیریت شهری مخصوصاً در حوزه سخت‌افزاری است. البته ما معتقد هستیم برای تحول همه‌جانبه باید شبکه‌ای از تحولات را رقم بزنیم تا در قالب آن مدیریت هوشمند و کارآمد شهر محقق شود. این اقدامات را ما در چارچوب یک راهبرد جامع هوشمندسازی در حال پیگیری هستیم.
ذیل رویکرد هوشمندسازی به دنبال مشارکت دادن بیشتر شهروندان در مدیریت شهر هستیم. یعنی نگاهی تحولی را محدود به حوزه سخت‌افزاری نکردیم و در حوزه نرم‌افزاری هم برنامه‌های مختلفی را در دست پیگیری داریم. یکی از این برنامه‌ها طراحی و راه‌اندازی سامانه‌های داده‌کاوی و پایش یکپارچه شهروندی است تا این سامانه‌ها زمینه‌ساز مشارکت شهروندان در کیفیت بخشی خدمات شهرداری شود.
ما در شهرداری تهران باور داریم رونمایی از بزرگ‌ترین ناوگان خدماتی زمانی به تحقق مدیریت شهری هوشمند می‌انجامد که هر یک از این تجهیزات، حلقه‌ای از زنجیره اکوسیستم دیجیتال شهر باشند و نه ابزار‌هایی منفک و جزیره‌ای. معنای واقعی تحول‌آفرینی در مدیریت شهری هوشمند ایجاد اکو سیستم است و ما روز شنبه با رونمایی از این ناوگان گسترده گام مهم و تأثیر‌گذار در این زمینه را برداشتیم، اما همچنان نیازمند گام‌های دیگری هم هستیم که در دستور کار قرار دارد.
* معاون خدمات شهری شهرداری تهران
